Stroom

De zegeningen van de markt moeten hun intrede gaan doen in energieland. Zoals overal, trouwens: als de marktfundamentalisten hun zin gaan krijgen, is er straks niets meer collectief. Want collectieve voorzieningen zijn niet efficiënt, concurreren niet en bieden geen keuze. En dat schijnt een doodzonde te zijn.

Maar zelfs de fanatiekste aanhangers van de marktwerking weten ook wel dat de markt alleen maar kan functioneren als er controle plaatsvindt. Gelukkig maar: je moet er toch niet aan denken dat de softwaremarkt gedomineerd zou mogen worden door monopolistische multinationals, dat oliebedrijven reserves zouden verzinnen en dat Amerikaanse energiebedrijven en Italiaanse zuivelreuzen zomaar miljarden aan niet-bestaand kapitaal in hun boekhouding zouden mogen opvoeren.

Ja maar, zeggen de voorstanders van marktwerking, Microsoft wordt aangepakt, Shell heeft het lid op de neus gekregen en Enron en Parmalat zijn ontmaskerd. Controle werkt dus. En daar hebben ze gelijk in: controle werkt. Maar ze vergeten daar een woord aan toe te voegen: achteraf.

Begrijp me goed: ik ben er van overtuigd dat het overgrote deel van de energiebedrijven te goeder trouw is. Maar dat is onbelangrijk. Belangrijk is dat er ook altijd een paar bedrijven bij zitten die wel eens willen besluiten dat hun klanten in de stront kunnen zakken als dat toevallig meer oplevert. De mensen die het slachtoffer worden van zo’n bedrijf zitten zonder stroom en kunnen, als de controlerende instantie zijn werk goed doet, achteraf misschien wel een schadevergoeding eisen. Maar ik wil dat niet. Ik wil niet een paar dagen zonder stroom zitten omdat een bedrijf heeft besloten dat het goedkoper is om niet te leveren en de represailles op de koop toeneemt, zelfs niet als ik daar later een schadevergoeding voor krijg. Ik wil gewoon dat er stroom uit m’n stopcontact komt.

De markt draait om geld verdienen, niet om het leveren van een product. En wat ik zo graag een politicus zou horen zeggen, is: “Als het product dat een sector levert heel erg belangrijk is, misschien wel belangrijker dan de winst die er wordt gemaakt, is het dan wel verstandig om dat over te laten aan de markt?”