Zwartboek

Het zal niemand ontgaan zijn dat Paul Verhoeven terug is in Nederland. ‘Zwartboek’, de nieuwe Nederlandse film van de regisseur die jaren in de States zat, is de afgelopen weken zo vreselijk gehyped dat je er bijna bij voorbaat een hekel aan zou krijgen. En lovende recensies zeggen weinig: de laatste Nederlandse film die zoveel positieve aandacht kreeg, ‘Phileine zegt sorry’, was een droevige aaneenschakeling van net-niet-grappige scènes, met als tragisch dieptepunt de zoveelste parodie op ‘When Harry met Sally’.

Dat ‘Zwartboek’ een Nederlandse film is, is onmiskenbaar. Hollandse cineasten zijn dol op bloot en seks, maar dan niet op z’n Hollywoods. In onze vaderlandse films is seks steevast het betere ram- en stampwerk, met klotsende tieten en harige kutten. Dat hoeft niet per se storend te zijn, maar het is ook al een jaar of dertig niet meer schokkend of boeiend. Films met heipaalseks en lillend bloot zijn inmiddels bijna even Hollands als klompen en windmolens, en ‘Zwartboek’ is geen uitzondering op de regel. Gelukkig smijt Verhoeven niet tot vervelens toe met konten en piemels.

Er zit vaart in het verhaal. Soms iets te veel, vooral in het tweede deel van de film. Hier en daar klinken de dialogen net iets te geforceerd, omdat er nog even snel iets uitgelegd moet worden aan de kijker. Tegen het einde van de film lijkt het wel alsof de acteurs bang zijn dat de aftiteling gaat verschijnen voordat ze bij de laatste pagina van het script zijn.

Hoewel de hype anders wil doen geloven, is ‘Zwartboek’ geen scherpzinnige analyse van goed en kwaad, of een uitdaging van de heersende opvattingen over de rol van Nederlanders in de Tweede Wereldoorlog. Daarvoor is het allemaal veel te oppervlakkig. Maar gelukkig is het wél een thriller, en Verhoeven is een vakman. De film wordt niet verpest door z’n kleine gebreken: ‘Zwartboek’ is een mix van spanning en humor, die geen moment verveelt. Wat mij betreft de beste Nederlandse film sinds ‘Van God los’.