Flansen

Ze zijn duur, ze kunnen niet vormgeven, en ze gaan geen seconde door de knieën voor de gemakszucht van de lezer, maar oh, wat zijn de jongens van The Economist toch goed. Zie bijvoorbeeld hun meesterlijke stuk onderzoeksjournalistiek naar het Nederlandse bedrijf Ikea.

Nederlands? Jazeker: Ikea is in handen van een Nederlandse stichting die als doel heeft de huisinrichting te bevorderen. Of liever gezegd: twee stichtingen die geld naar elkaar overpompen, in samenwerking met gelijknamige bedrijfjes in Luxemburg en Curaçao. Of zo; volgens de (toch niet zelden aan Harvard afgestudeerde) economists is het doorgronden van Ikea's boekhouding nog ingewikkelder dan het in elkaar flansen van een Bjursta of Hensvik.

Deze constructie heeft een aantal gevolgen: Ikea kan niet overgenomen worden en Ikea hoeft haar boekhouding niet geheel openbaar te maken. Sterker nog: het is niet mogelijk om in te schatten hoeveel geld er omgaat bij de Zweden. De geschatte waarde van de Ikea-foundation ligt op 36 miljoen dollar - meer dan de Bill & Melinda Gates foundation. Maar waar ze het aan uitgeven weet alleen de familie Kamprad. Als die tenminste de bazen zijn van de vele geld heen-en-weer jonglerende instituten; ook dat hoeft Ikea niet openbaar te maken. Waarschijnlijk bespaart de clan van de Ikea-oprichter zo tientallen miljoenen aan belastinggeld.

De Nederlandse wetgeving voor stichtingen is niet bedoeld om miljardenbedrijven en miljardairs een rookgordijn op te laten trekken voor de diverse belastingdiensten. Hij is al helemaal niet bedoeld om ervoor te zorgen dat zulke bedrijven en mensen zich kunnen ontrekken aan de normale werking van de markt - Nederland is niet voor niets lid van de WTO. Misschien dat straks, als we over het verlies van Ayaan heen zijn, hier een kamervraagje over kan komen?