Toeval

De Deventer moordzaak is veruit de meest mediagenieke misdaad uit de recente geschiedenis. Een rijke weduwe die met messteken om het leven gebracht wordt, en een verdachte die het misschien wel of niet gedaan heeft (uit de bewijzen die voor ons, gewone mensen beschikbaar zijn, is niet zomaar het één of het ander af te leiden) maar die in elk geval in eerste instantie het slachtoffer is van een schijnproces. En dan de bekende Nederlander, die niet alleen voor detective speelt, maar die ook nog eens iedereen die het horen wil vertelt wie het volgens hem wél heeft gedaan.

Het is een regelrechte thriller. Heeft Ernest Louwes de moord wel of niet gepleegd? Hoe kan het toch dat het eerste proces zo’n aaneenschakeling van gerechtelijke dwalingen is? Zijn het wel fouten? Of wilde iemand hem gewoon heel graag achter de tralies hebben? En waarom dan? Wilde men de verdachte politieman (pdf) de hand boven het hoofd houden? Was het maar een boek, dan konden we tenminste achterin spieken hoe het nu eigenlijk in elkaar zit.

Een goede tweede is de zaak tegen Lucia de Berk, de verpleegster die volgens de rechtbank diverse patiënten heeft vermoord. Het probleem was alleen dat er nauwelijks bewijs was: een dagboek en het feit dat er tijdens haar diensten opvallend veel mysterieuze sterfgevallen plaatsvonden.

En dus moest het OM z’n toevlucht nemen tot statistiek: de kans op toeval was wel zo miniem, liet de aanklager uitrekenen door een getuige-deskundige, dat het eigenlijk niet kon zijn.

Je zou bijna kunnen zeggen dat de kans dat een rechter dergelijk bewijsmateriaal toelaat wel zo klein is, dat er eigenlijk geen sprake van toeval kan zijn. Het is een akelig idee dat De Berk op dit moment een levenslange gevangenisstraf uitzit, zelfs als niet inmiddels gebleken zou zijn dat de berekening niet eens deugt, omdat er met de data is gesjoemeld. Want als zij veroordeeld kan worden op basis van statistisch gegoochel, kan dat iedereen overkomen. En veroordeeld worden op basis van statistiek komt wel akelig dicht bij veroordeeld worden op basis van complete onzin.